اگر بخواهیم تغییرات مثبتی در حوزه آموزش ایجاد کنیم، لازم است از ابزارهای مدرن و فناورانه در راستای بهبود وضعیت تحصیلی دانش‌آموزان بهره بگیریم. یکی از این ابزارها، جمع‌آوری و تجزیه و تحلیل داده‌های آموزشی مهم و باارزش و یادگیری دانش‌آموزان و مراکز آموزشی است. استفاده از داده‌های بزرگ در آموزش، هم برای دانش‌آموزان و هم برای واحدهای آموزشی مفید است. این منبع مفید نه تنها به طراحان مطالب درسی کمک می‌کند که فرآیندهای یادگیری را بهتر درک کنند، بلکه اطلاعات ارزشمندی برای بهبود کیفیت آموزش و ایجاد محیطی بهتر جهت یادگیری ارا‌ئه می‌دهد.
در این مطلب می‌خواهیم تصویری کلی از چیستی و اهمیت داده‌های بزرگ در آموزش و نحوه استفاده از خروجی تجزیه و تحلیل داده‌های آموزشی برای ایجاد تحول در حوزه آموزش و پرورش ترسیم کنیم. خواندن این مطلب به کسانی توصیه می‌شود که دغدغه افزایش کیفیت آموزشی و تضمین آینده‌ای بهتر برای دانش‌آموزان و آینده‌سازان این کشور دارند.

تحلیل داده در حوزه آموزش به چه معنا است؟

تحلیل داده به طور کلی به فرآیند پیچیده بررسی مجموعه بزرگی از داده‌ها، برای استخراج اطلاعات ارزشمندی چون بستگی‌ها، روندهای بازار و ترجیحات مشتری اطلاق می‌شود. با استفاده از این فرآیند هر شرکتی می‌تواند روند کسب‌وکار و مسیر رشد خود را بسازد و تصمیمات تجاری دقیق‌تری بگیرد.
با این توضیح، تجزیه و تحلیل داده‌های آموزشی به چه معنا است؟ این موضوع به جمع‌‌آوری، تجزیه و تحلیل و ارزیابی داده‌های آموزشی اشاره دارد. این داده‌ها می‌توانند توسط فراگیران در طول تعامل آنها با محیط آموزشی تولید شوند. این فرآیند با هدف بهینه‌سازی یادگیری و بهبود فرآیندهای تصمیم‌گیری در مورد تدریس، یادگیری و مدیریت آموزشی صورت می‌گیرد.
انواع مختلفی از داده‌ها برای تجزیه و تحلیل در آموزش و پرورش وجود دارد. برخی از انواع اصلی اطلاعاتی که مربیان و مدیران آموزشگاه‌ها و موسسات آموزشی می‌توانند ردیابی و تجزیه و تحلیل کنند عبارتند از:

داده‌های دانش‌آموزان

داده‌های دانش‌آموزان شامل اطلاعات هویتی، از قبیل سن، جنسیت، پایه تحصیلی، مذهب و غیره، تعداد درس‌های در حال تحصیل، اطلاعات آزمون‌ها و نمرات آنها است. به علاوه، رفتارهای یادگیری و بسترهایی که دانش‌آموزان مطالب درسی را در آنها فرا می‌گیرند در این داده‌ها مستتر است.

داده‌های درسی

داده‌های درسی شامل اطلاعات دقیقی از موضوعات درسی، برنامه کلاسی، تعداد شرکت‌کنندگان دوره‌ها، نمرات و نرخ فارغ‌التحصیلان بر اساس برنامه یا موضوع درسی است. از طریق این داده‌ها، روند یادگیری دانش‌آموزان را می‌توان تحلیل و بررسی کرد.

داده‌های آموزگاران

داده‌های معلمان و مربیان نیز اهمیت دارد. این داده‌ها، حاوی اطلاعاتی از قبیل سن، جنسیت، اطلاعات حقوقی و میزان کارآمدی معلمان و روش‌های تدریس و شیوه‌های آموزشی است که آنها به کار می‌گیرند.

داده‌ها چه اهمیتی دارند؟

استفاده از تحلیل داده‌های آموزشی روز‌به‌روز ضروری‌تر می‌شود. این مسئله بر جنبه‌های مختلف مربوط به موسسات آموزشی و مدارس، از تصمیمات اداری گرفته تا شیوه‌های ارائه دروس، اثرگذار است. در اینجا به چند مورد اشاره می‌کنیم.

ایجاد برنامه‌های درسی مختلف و مناسب‌سازی روش‌های یادگیری

تجزیه و تحلیل داده‌های آموزشی به مربیان، یک دید کلی از نیازها، ترجیحات و سبک‌های یادگیری فراگیران ارائه می‌دهد. با استفاده از آن، می‌توانند گروه‌های مختلف از دانش‌آموزان با برنامه‌های آموزشی جداگانه، با هدف بهبود یادگیری در آنها، ایجاد کنند. معلمان می‌توانند از داده‌های جمع‌آوری شده برای تطبیق درس‌ها و روش‌های تدریس برای هر فرد استفاده کنند. سپس از همین طریق پیشرفت تحصیلی افراد را پیگیری و یادگیری افراد را تسهیل کنند. با مناسب‌سازی تمرین‌ها برای اشخاص مختلف، و نیز استفاده از پلتفرم‌های یادگیری تطبیقی، می‌توان قدم موثری در تحول شیوه‌های آموزشی و بالا بردن کیفیت یادگیری دانش‌آموزان برداشت.

بهبود نتایج یادگیری

از طریق تجزیه و تحلیل داده‌های آموزشی، مراکز آموزشی و آموزگاران می‌توانند بینشی کلی نسبت به نحوه یادگیری دانش‌آموزان به دست آورند و با استفاده از آن به‌طور موثرتری از دانش‌آموزان خود حمایت کنند. با ارزیابی‌های مداوم عملکرد دانش‌آموزان، آنها می‌توانند شکاف‌های یادگیری و زمینه‌های بهبود را شناسایی کنند. همچنین با سیستم های خودکار بازخورد فوری، دانش‌آموزان می‌توانند اشتباهات خود را بهتر درک کنند. با تغییر راهبردهای تدریس با توجه به راهکارهای مبتنی بر داده، معلمان و مربیان متوجه می‌شوند که کدام بخش از برنامه درسی موثر است و کدام بخش‌ها ضرورت چندانی ندارند.

بهینه‌سازی منابع در موسسات آموزشی

تجزیه و تحلیل داده‌های آموزشی همچنین به بهینه‌سازی منابع آموزشی کمک می‌کند. این اطلاعات مبتنی بر داده‌ها، در زمینه‌های مختلفی چون تخصیص بودجه، انتخاب پرسنل و تعیین مواد آموزشی اثرگذار است. شناسایی منابع مورد نیاز، افزایش تخصیص بودجه و بهینه‌سازی استفاده از امکانات آموزشی، از قبیل منابع آنلاین، کلاس‌های درس و آزمایشگاه‌ها، از جمله راه‌هایی هستند که با استفاده از تحلیل داده‌ها می‌توانند در بهینه‌سازی منابع به موسسات آموزشی کمک کنند.

چگونه از تحلیل داده‌ها در آموزش استفاده کنیم؟

برخی از کاربردهای کلیدی تحلیل داده‌ها در حوزه آموزش عبارتند از:

• کاوش داده‌های آموزشی
• اتخاذ تصمیم‌های مدیریتی بهتر در حوزه آموزش
• بهبود سیستم ارزیابی
• پیشنهاد روش‌های تدریس جدید

تجزیه و تحلیل داده‌های بزرگ آموزشی، احاطه خوبی نسبت به فرآیند یادگیری دانش‌آموزان، برنامه‌های درسی، میزان اثربخشی معلمان و همینطور رفتار و عملکرد دانش‌آموزان، برای مدیران و کادر آموزشی ایجاد می‌کند. برای درک کامل مزایای تجزیه و تحلیل داده‌ها در این حوزه، موسسات آموزشی باید به زیرساخت‌های قوی، ابزارهای تحلیل پیشرفته و حاکمیت قاطع داده‌ها در فضاهای آموزشی مجهز شوند. در این مطلب به طور خلاصه از چیستی و اهمیت تحلیل داده در حوزه آموزش سخن گفتیم و راه‌های موثر به‌کارگیری این ابزار موثر را شرح دادیم.
برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد خدماتی که data4impact در راستای همکاری با مدارس و موسسات آموزشی جهت استفاده از داده‌ها در بهبود کیفیت آموزشی ارائه می‌دهد، با کارشناسان ما در تماس باشید.
در مورد چالش‌ها و مزایای استفاده از تجزیه و تحلیل داده ها در حوزه آموزش می‌توانید مقاله «نقش تحلیل داده‌ها در بهبود وضعیت آموزشی دانش‌آموزان» را مطالعه کنید.

منبع: How Data Analytics in Education Transforms Education